Met de recente beslissing om online supermarkt Picnic dispensatie te verlenen, gaat demissionair minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Mariëlle Paul (VVD) lijnrecht in tegen eerdere uitspraken van de rechter én ondermijnt zij het bestaande cao-stelsel. Het Vakcentrum, de belangenbehartiger van zelfstandige supermarktondernemers, is fel gekant tegen dit besluit en bereidt juridische stappen voor.
Rechters waren duidelijk
Het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden bevestigde onlangs nog dat Picnic, ondanks zijn afwijkende bedrijfsmodel, gewoon onder de cao Levensmiddelenbedrijf valt. Deze cao is breed van toepassing, onder meer voor supermarkten en foodspeciaalzaken. Toch verleende de minister een uitzondering, die alleen geldt voor ondernemingen die “uitsluitend thuisbezorgen”.
Volgens de rechters bestaat er in de praktijk echter nauwelijks verschil: zowel Picnic als traditionele supermarkten bezorgen producten bij de klant aan huis. Dat Picnic geen fysieke winkels heeft en veel chauffeurs inzet, is volgens de rechtspraak een bedrijfskeuze en geen reden om buiten de cao te vallen.
Nieuwe gang naar de rechter
Het Vakcentrum laat het er niet bij zitten. Directeur Patricia Hoogstraaten noemt de beslissing een herhaling van zetten: “Een eerdere minister gaf ook al eens dispensatie op discutabele gronden. Daar loopt nog een procedure over. We onderzoeken nu of dit nieuwe besluit daarin kan worden meegenomen of dat een afzonderlijke zaak tegen het ministerie noodzakelijk is.”
Angst voor ‘innovatieve’ bedrijven
Volgens Hoogstraaten lijkt de politiek terughoudend uit angst dat innovatieve ondernemingen Nederland verlaten. “Het vestigingsklimaat wordt vaak als argument gebruikt, maar de vraag is hoe realistisch die dreiging is. Ondertussen wordt voorbijgegaan aan de grote inspanningen van supermarkten die zich wel aan de cao houden.” Ook de Autoriteit Consument & Markt (ACM) lijkt in haar adviezen innovatie zwaarder te laten wegen dan eerlijke arbeidsvoorwaarden. “Daarmee verliest men het belang van een gelijk speelveld volledig uit het oog.”
Gevaar voor het cao-stelsel
Het toekennen van uitzonderingen zet volgens het Vakcentrum de fundamenten van het Nederlandse cao-systeem onder druk. “De cao zorgt voor evenwicht en voorkomt dat bedrijven concurreren op arbeidsvoorwaarden. Als Picnic een vrijstelling krijgt, zullen meer ondernemingen dat pad willen volgen. Daarmee dreigt de cao steeds meer kracht te verliezen,” aldus Hoogstraaten.
Ondernemers, werknemers en consument de verliezers
Het Vakcentrum benadrukt dat juist mkb-ondernemers en hun medewerkers profiteren van een cao die branchebreed geldt. Zonder die collectieve afspraken zouden ondernemers zelf arbeidscontracten en voorwaarden moeten uitwerken, wat leidt tot meer rompslomp, hogere kosten en grotere onzekerheid bij personeel. Uiteindelijk merkt ook de consument dat, omdat druk op arbeidsvoorwaarden de service en kwaliteit in de sector schaadt.