De circulaire economie is volop in het nieuws. Velen beschouwen circulariteit als ‘jeukwoord’ Echter: toekomstige grondstoftekorten dreigen door de huidige manier van produceren en consumeren met een enorme impact op het milieu. Huidige businessmodellen kunnen daardoor eindig zijn maar het biedt ook kansen. De consument is klaar voor de omslag naar circulair. Wat kunt u doen om deze complexe transitie naar de circulaire economie te versnellen? Samenwerken in de keten is daarbij een vereiste.
Veranderen is noodzakelijk
Sinds de Industriële Revolutie is onze economie gebaseerd op een lineair productiemodel. Uit grondstoffen worden producten gemaakt die na gebruik door consumenten als afval afgedankt worden. Veel waarde gaat hierbij wereldwijd verloren. Deze situatie is op termijn onhoudbaar. Een explosieve vraag naar grondstoffen leidt tot uitputting van natuurlijk kapitaal en tot verlies aan biodiversiteit. En de verwachting is dat de wereldbevolking in 2050 van 7 naar 10 miljard gaat groeien. De komende 20 jaar verdubbelt de wereldwijde welvaart en groeit de consumptie. Als gevolg hiervan neemt de vraag naar grondstoffen alsmaar toe. En daarmee ook de afhankelijkheid van grondstoffen en prijsstijgingen.
Op naar een circulaire economie
Nationale overheden erkennen het probleem. Daarom stelt de Nederlandse overheid ten doel om de gehele economie in 2050 volledig op herbruikbare grondstoffen te laten draaien. In 2030 moeten we al op de helft zitten. Afval wordt daarbij weer grondstof, waarmee de afvalberg kleiner wordt en productieprocessen anders worden ingericht. ‘Design for the next use, not for the end of life’. Maar dit leidt er ook toe dat consumenten anders gaan consumeren.
Consument bereid om te veranderen, te besparen en te betalen
Uit een recent onderzoek van ABN AMRO blijkt dat 74 procent van de consumenten bewust is van grote thema’s als klimaatverandering, duurzaamheid en vervuiling van het leefmilieu. Bovendien zijn ze bereid om hun levensstijl en koopgedrag (deels) aan te passen. Zo staat 67% van de consumenten open voor het kopen van tweedehandsproducten en 54% voor het kopen van duurzame producten. Ook is kort huren (als alternatief voor kopen) relatief populair: 49 procent van de consumenten staat hiervoor open. Het is niet altijd meer noodzakelijk om spullen daadwerkelijk te bezitten. We gaan deels ontspullen. En het is een kans: de consument is bereid om voor een duurzaam product (goed voor mens, dier en milieu) gemiddeld 12% meer te betalen.
Nieuwe kansen
De circulaire transitie biedt kansen. In de eerste plaats door technologische innovaties zoals data gedreven platformen als Peerby en Marktplaats: consumenten delen producten of verkopen deze door, waardoor hetzelfde product een langere levensduur krijgt. Waarom nieuw kopen, als je het gemakkelijk en transparant via een andere weg gebruikt kunt kopen of gebruiken? Ook IKEA is volop aan het experimenteren met Product as a Service diensten. Daarbij verkoopt de retailer de nieuwe bankstellen niet, maar verhuurt ze. Het bedrijf houdt zo grip op haar grondstoffen en kan hergebruik stimuleren. In de fashion wordt dit onder meer gedaan met spijkerbroeken (Mud Jeans) en maatpakken (Dutch Spirit). Van oud wordt weer nieuw gemaakt. En H&M heeft al aangekondigd dat in 2030 haar gehele assortiment volledig van gerecyclede materialen en/of duurzame materialen gemaakt is. En dan zijn er retailers die zich richten op de verkoop van refurbished producten. Dit zijn gebruikte en geüpdatete spullen zoals mobiele telefoons en witgoed waar de levensduur van wordt verlengd. Waarom zou een bouwmarkt geen tweedehands materialen of boormachines verkopen? Of waarom zou een kledingzaak geen tweedehands kwaliteitskleding verkopen of verhuren, zoals Reshare en Lena dit doen? Er zijn veel mogelijkheden. De consument is er klaar voor en die kan er deels geld mee besparen. De uitdaging is dat de circulaire transitie de huidige businessmodellen kan kannibaliseren. Het gaat niet alleen meer om het verkopen van zo veel mogelijk nieuwe stuks.
Winnaars werken samen
Ondernemingen die de circulaire economie weten om te zetten in een heldere strategie, gaan het onder meer volgens Blackrock, de grootste vermogensbeheerder ter wereld, winnen van ondernemingen die duurzaamheid niet centraal stellen. De verantwoordelijkheid voor een circulaire economie ligt bij ons allemaal: de overheid, het bedrijfsleven en bij consumenten. Consumenten raken steeds meer betrokken bij duurzaamheid. De consument laat zich steeds meer leiden door wat hij hoort, leest of ervaart. Meer goed willen doen, lijkt een niet te keren ontwikkeling en de portemonnee wordt hier vaker voor getrokken. Wie uiteindelijk eerlijk en transparant over zijn producten en de prijs verteld, wint het hart van de consument. De circulaire verandering gaat stap voor stap. Daarom is samenwerking in de keten tussen leveranciers, fabrikanten en retailers noodzakelijk. Experimenteer met een product of dienst en leer daarvan. Uiteindelijk leidt niets doen met circulariteit uiteindelijk tot ‘nog meer jeuk’.
Henk Hofstede – Sector Banker Retail, ABN AMRO.