Een tijd van draconische maatregelen met verstrekkende gevolgen. Juridisch is er veel onduidelijkheid, ook in franchiseverhoudingen. Enerzijds zijn er gedwongen winkelsluitingen in de horeca. De franchisenemer kan dan niet aan de verplichtingen uit de franchiseovereenkomst, zoals een afnameplicht, voldoen. Anderzijds kampen bijvoorbeeld supermarktondernemers met een explosieve vraag en tekorten in de schappen. De franchisegever kan in die gevallen niet voldoen aan de vraag en wordt er niet geleverd op de bestellingen. Extreme omstandigheden!
Extreme omstandigheden als overmacht?
Er zullen weinig franchiseovereenkomsten zijn waarin uitdrukkelijk neergelegd is wat de rechten en plichten van partijen zijn in tijden van de noodmaatregelen, zoals die thans aan de orde zijn. Toch is het evengoed mogelijk dat er afspraken zijn neergelegd in de contracten. Op de eerste plaats is het zaak de inhoud van de afspraken te onderzoeken. Voor wiens risico komt de onmogelijkheid om na te komen?
Contractuele afspraken gaan in beginsel voor op de wet. Als er geen afspraken zijn, dan geldt de wet. De wet bepaalt dat overmacht geen wanprestatie oplevert.
“Een tekortkoming kan de schuldenaar niet worden toegerekend, indien zij niet is te wijten aan zijn schuld, noch krachtens wet, rechtshandeling of in het verkeer geldende opvattingen voor zijn rekening komt.”
Als door een (nood)wet van de overheid een franchisecontract niet meer uitgeoefend kan worden, dan kan er sprake zijn van overmacht. De franchisenemer die verplicht is om de deuren van zijn winkel doordeweeks open te houden (exploitatieplicht), kan dat moeilijk doen als een noodmaatregel dit verbiedt. De franchisegever die de extreme vraag niet aankan om praktische redenen, kan dat wellicht niet verweten worden.
Een (nood)wet kan overigens ook regels bevatten over hoe risico’s verdeeld moeten worden en wanneer er een beroep op overmacht gedaan kan worden. Verder kan de rechter gevraagd worden om in te grijpen en een mouw te passen aan onvoorziene omstandigheden.
Onder omstandigheden kan, ondanks dat er sprake is van overmacht, toch een verplichting uit de overeenkomst opgeschort worden, of kan een overeenkomst tussentijds beëindigd worden. Dit hangt sterk af van de omstandigheden van het geval.
Wat te doen bij extreme omstandigheden
Het hang helemaal af van de contractuele afspraken en de specifieke omstandigheden, maar een leidraad is de volgende:
- Zoek uit of er overmachtsbepalingen zijn;
- Doet u een beroep op overmacht: deel aan de contractuele wederpartij (gemotiveerd) mede dat er sprake is van overmacht en er niet kan worden nagekomen;
- Wordt u geconfronteerd met een beroep op overmacht: vraag hoe lang er niet nagekomen zal kunnen worden;
- Valt schade onder een verzekering?
- Overwogen kan worden te bezien of verplichtingen uit het contract opgeschort kunnen worden;
- Overwogen kan worden te bezien of het contract ontbonden kan worden;
- Ga het gesprek aan en voer overleg!
Het is zaak om omzichtig te handelen en een redelijke opstelling wordt van iedereen gevergd! Voor nadere informatie kunt u ons te allen tijde raadplegen.